IMDb : 7.1/10

TINKER TAILOR SOLDIER SPY – AI LÀ ĐIỆP VIÊN HAI MANG?

“Tôi đã nghỉ hưu rồi”. Cuối cùng George Smiley mới lên tiếng sau sau rất nhiều cảnh ông chỉ ngồi yên, đôi mắt quan sát chậm rãi, cử chỉ nhẹ nhàng, khiêm tốn và có phần e dè. Ông chỉ nói như thể muốn từ chối một công việc mà ông biết là ông không thể từ chối. Có một điệp viên hai mang của Liên Xô đang nằm vùng tại The Circus (hay MI6) bộ não của cơ quan tình báo tối cao của Anh Quốc, George Smiley cần phải tìm xem đó là ai, khi mà mọi hoạt động của The Circut là tối mật, ông không được phép tiếp cận hồ sơ, kế hoạch hay lịch trình của những nhân vật trong đó.

Đấy là nội dung của cuốn tiểu thuyết Tailor Tinker Soldier Spy của nhà văn John Le Carré đã được đạo diễn người Thuỵ Điển Tomas Alfredson chuyển thể thành tác phẩm điển ảnh cùng tên vào năm 2011. Với một dàn diễn viên gạo cội của Anh Quốc, và kịch bản thông minh và chặt chẽ của hai biên kịch Peter Straughan và Bridget O’Connor, đạo diễn Tomas đã làm ra một trong những bộ phim điệp viên hay nhất về đề tài này trong nhiều năm trở lại đây

Bộ phim giống như trò chơi giải đố, với những lời gợi ý vô cùng ít ỏi, đòi hỏi khả năng quan sát, tỉ mẩn, và kiên nhẫn. Nó vừa thách thức tính kiên nhẫn của khán giả, mà cũng đòi hỏi bản năng điệp viên tuyệt vời của George Smiley, người giải đố, một gã đàn ông gần như chìm khuất sau tất cả những nhân vật khác. George Smiley là một điệp viên đã hết thời, với thú vui hàng ngày là đi bơi. Không thể có ai vào vai diễn George Smiley hoàn hảo hơn Gary Oldman, một diễn viên từng trải qua rất nhiều vai diễn, có khuôn mặt khiêm tốn, đáng tin, khôn ngoan và điềm tĩnh vô cùng.George chọn Peter Gulliam (BenedictCumberbatch) làm cộng sự của mình trong nhiệm vụ đặc biệt tìm ra nhân dạng của điệp viên hai mang. Với rất nhiều nhân vật xuất hiện nằm ở hai tuyến phim song song giữa quá khứ, những lời kể lại, và hiện tại, bộ phim đưa ra vào một mê cung, nơi mà người ta phải rất kiên nhẫn,quan sát và lắng nghe để bóc tách được vấn đề, để ghép nối câu chuyện. The Circus đang được điều hành bởi 4 người, ai trong số họ cũng có thể là kẻ phản bội. Nhưng không ai có thể tiếp cận hồ sơ về những hoạt động của The Circus. George Smiley bắt đầu phỏng vấn những người đã bị cho nghỉ hưu cùng thời điểm với mình. Ông đặt ra những nhiệm vụ khó khăn cho Peter Gulliam tiếp cận hồ sơ mật một cách bất hợp pháp. Bộ phim cho ta một cái nhìn sâu sắc về nghề điệp viên, khi một người phải sẵn sàng chấp nhận mạo hiểm cuộc sống của mình, hy sinh cuộc sống cá nhân để thực hiện nhiệm vụ được giao. Guilliam chấp nhận thử thách, chấp nhận hy sinh tình yêu riêng tư, chấp nhận rằng anh rất có thể sẽ bị bắt và George Smiley sẽ không có bất cứ động thái nào để cứu anh.

Thông tin về nội gián trong nội bộ The Circus đã được Ricki Tarr (Tom Hardy) tuyên bố qua điện tín, còn bản thân Ricki Tarr đang lẩn trốn sau một chính The Circus sau một phi vụ hành động của anh tại Thổ Nhĩ Kì. The Circus xem anh là một kẻ gián điệp. Điều gì đang xảy ra. George Smiley như đi trong một lớp sương mù, mà mỗi động thái của ông đều có thể bị nhận biết bởi kẻ gián điệp hai mang trong tổ chức. George Smiley phải làm thế nào?

Tố chất của một bộ phim điệp viên là tạo ra sự hoang mang, yêu cầu sự kiên nhẫn và kích thích óc quan sát. Những góc máy tuyệt vời ở trung cảnh, lia vào khuôn mặt mỗi người cho ta một cảm giác đầy hoài nghi và bối rối. Chiến tranh hay hoà bình nằm trong tay những kẻ đi đánh cắp thông tin từ đất nước khác. Chiến thắng hay thất bại nằm ở việc cất giữ được thông tin mật của đất nước mình. Bộ phim tạo ra một không gian vô cùng ấn tượng bởi màu sắc và bối cảnh những năm 70 khi mà chiến lạnh đang leo thang, trong cái không khí ám nhiều màu tối, u buồn của nước Anh, những hình hài của các diễn viên chìm trong đó tạo nên một sắc thái vừa rùng rợn, vừa kích thích thị giác rất nhiều.

Đây là bộ phim đầu tiên nói tiếng Anh của đạo diễn Thuỵ Điển Alfredson, nhưng ông đã tô màu vào phim của một một bản sắc Anh Quốc đặc quánh bởi không gian, bối cảnh, bởi những diễn viên gạo cội như John Hurt, Colin Firth, Toby Jones, Benedict Cumberbatch… Không có chất hài hước như vốn có của người Anh, sự nghiêm túc đầy nghiêm trọng của bộ phim là một cách thức triển khai đầy ấn tượng. Kịch bản đan cài của những cú máy quay ngược về quá khứ, trong câu chuyện kể của mỗi người, giúp ta dễ hình dung và theo dõi, nhưng đồng thời, tạo ra những luồng khai triển lý tưởng có phần mờ mịt và khó đoán. Đặc biệt là tuyến truyện phụ về quá khứ của George Smiley trong mối quan hệ với vợ của ông.

Niềm tin và sự phản bội, trong một thế giới hỗn loạn bởi sự cận kề của chiến tranh thế giới thứ ba, mỗi người phải chọn cho mình một lý tưởng, và hy sinh vì lý tưởng đó. Những điệp viên của phương Tây, hay của chủ nghĩa xã hội phải đặt niềm tin của mình vào nơi mà mình tin đấy là lý tưởng chính nghĩa. Ta không thể dễ dàng nhìn thấy điều đó ở những người điệp viên, những kẻ sống bằng bí mật, và sống trong vỏ bọc của một người khác. Gary Oldman đã có một trong những vai diễn để đời trong sự nghiệp của mình. Cái cách dùng ánh mắt và cử chi để diễn xuất tạo ra một ấn tượng thật khó quên khi nó hoàn toàn có khả năng lột tả một nhân vật có bề dày kinh nghiệm làm tình báo, cũng như sự sắc sảo trong phán đoán. Một trong những cảnh phim ấn tượng nhất, nằm ở trường đoạn, George Smiley đã thẩm vấn và khiến cho một trong những nhân vật của The Circus phải phát khóc. Sự mạnh mẽ, khôn ngoan của một ông già thực sự vô cùng đáng nể.

Không giống như những phim về điệp viên như James Bond, hay Mission Impossible, khi đặc vụ thể hiện khả năng của mình bằng hành động và bề nổi. Tinker Tailor Soldier Spy mang đến cho ta một không khí thực sự của một trong những công việc nguy hiểm nhất thế giới, Tình Báo. Giống như ta đang đi trong một đám sương mù, ta khó có thể hình dung được đường đi nước bước của những điệp viên, ta như chìm trong một không gian đầy đe doạ, khó nắm bắt. Đạo diễn Alfredson với một kịch bản sắc sảo, đã xây dựng bối cảnh và câu chuyện đầy khôn ngoan tinh tế. Bằng sự nhẫn nại, và ham thích những điều bí mật,chúng ta sẽ rất yêu bộ phim, cho dù sự chậm rãi, và đánh đố người xem bằng sự quan sát nhiều hơn là bằng hành động. Tinker Tailor Soldier Spy thực sự là một bộ phim mang đến dáng dấp đích thực ngành tình báo, như chính cách tác phẩm tiểu thuyết đã làm được.